کارگردان : الفرد هیچکاک

نویسنده : جوزف استفانو

روانی یکی از برترین فیلم‌های ژانر وحشت تاریخ سینما شناخته شده و در فهرست «صد سال… صد فیلم» بنیاد فیلم امریکا که لیستی از ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما به انتخاب منتقدان سینماست، در رتبهٔ ۱۸ قرار دارد. شخصیت منفی این فیلم، نورمن بیتس، جزو برترین شروران تاریخ سینمای جهان محسوب می‌شود و در فهرست «۱۰۰ سال… ۱۰۰ شرور و قهرمان» بنیاد فیلم امریکا، که فهرستی از ۵۰ تا از برترین قهرمان‌ها و ۵۰ تا از برترین شرورهای تاریخ سینما به انتخاب منتقدان سینماست، در رتبهٔ ۲ قرار دارد.گاس ون سنت در سال ۱۹۹۸ این فیلم را با همین عنوان بازسازی کرد.

فکر نمی کنم نام آلفرد هییچکاک به معرفی نیاز داشته باشد . کارگردانی که هر چه قدر زمان می گذرد بر اعتبار و عظمتش افزوده می شود . استادی که فیلم هایش برای هر کارگردانی منتقدی بازیگری و هر علاقمند به سینما می تواند یک کلاس درس باشد . فیلم روانی را می توان خالص ترین اثر هیچکاک دانست . تمامی المان های فیلم های هیچکاک در درون بافت فیلم روانی دیده می شود . داستان فیلم هم مانند تمامی فیلم های هیچکاک با یک پیرنگ ساده شروع می شود . ماریون که دختری تنهاست با دزدیدن مقداری پول از رئیسش سفری پر ماجرا را آغاز می کند . اما پس از حدود ۴۰ دقیقه بیننده اولین شوک را از طرف فیلمساز دریافت می کند و شخصیت اولین فیلم که بازیگر معروفی است در یک سکانس خونین کشته می شود در حالی که در سکانس قبل صحبت از پشیمانی کارش می زد و با گرفتن حمام قصد تطهیر خود را داشت .

نبوغ کارگردان در اینجا دیده می شود . هیچکاک با حذف کاراکتر اصلی و جایگزین کردن دو شخصیت دیگر به فیلم قصه را می شکند و در نیمه ی دوم فیلم بیننده را دانای کل قرار می دهد . بیننده در نیمه ی دوم از اطلاعاتی آگاهی دارد که هیچ کدام از شخصیت نسبت به آن بی خبر هستند .

این آگاهی بیننده است که در نیمه ی دوم سبب تعلیق می شود . در چند دقیقه ی پایانی فیلم است که بیینده می فهمد هیچ یک از اطلاعاتی که از رویدادها و شخصیت ها در اختیار داشته است هیچ سودی برایش نداشته است و همانند یک شخصیت شکست خورده خود را درون فیلم می بیند. در اکثر فیلم های هیچکاک عاملی که سبب شروع پیرنگ می شود در انتهای فیلم یا در جریان فیلم حذف می شود یا به بی اهمیت ترین گره داستان تبدیل می شود . در فیلم روانی پول هایی که ماریون سرقت می کند پس از مرگش و رفتن جنازه ی او در باتلاق کاملا از ذهن مخاطب پاک می شود. در ادامه ماجرای سرقت جای خودش را به کشف هویت شخصیت نورمن و مادرش می دهد .

جاودانه بودن تمامی آثار هیچکاک را می توان در نکات بسیاری یافت که نکات اشاره شده تنها قطره ای در دریای سینمای هیچکاک است . دریایی که پس از گذشت نیم قرن از عام ترین و خاص ترین مخاطبان سینما را سرجایشان میخکوب می کنند .

نویسنده:محمدامین عینی